Kategori: Makaleler

İlk Bulunan Glikozit Nedir? Edebiyatın Gözünden Bir Kimya Hikâyesi Giriş: Kelimelerin ve Bağların Gücü Edebiyatçı için kelime, kimyager için molekül gibidir. Her biri bir bağ kurar, anlamı çoğaltır, başka bir metne ya da başka bir insana uzanır. Glikozit bağı nasıl bir şekerle bir başka parçayı kaynaştırıp yeni bir bütün yaratıyorsa, sözcükler de benzer şekilde farklı bağlamları bir araya getirir. Bu yazıda, ilk bulunan glikozit olan amygdalin’in keşfini, yalnızca bilimsel bir bulgu olarak değil, edebiyatın metaforik penceresinden bakarak inceleyeceğiz. İlk Bulunan Glikozit: Amygdalin 1830’lu yıllarda, acı bademin çekirdeğinde keşfedilen amygdalin, modern glikozit kavramının ilk örneği olarak kabul edilir. Kimyasal olarak bir…

Göğün Dili: Gök Cisimlerinin Adları ve Varlığın Felsefesi Bir filozof için gökyüzü, yalnızca boşlukta süzülen cisimlerin toplamı değildir; orası, varlığın en sessiz ama en derin metaforudur. İnsanın göğe bakışı, aslında kendine dönük bir sorudur: “Ben kimim, ve bu sonsuzlukta yerim neresi?” Gök cisimlerinin adları –Güneş, Ay, yıldızlar, gezegenler, kuyruklu yıldızlar– sadece astronomik terimler değildir; onlar insan zihninin evrenle kurduğu dilin sembolleridir. Her ad, bir anlam taşır; her anlam, bir felsefi çağrıdır. Epistemolojik Bir Başlangıç: Bilmenin Ufku Gök cisimlerinin adlarını koymak, onları bilmenin ilk adımıdır. İnsan, adlandırarak anlamlandırır; anlamlandırarak bilginin sınırlarını çizer. Epistemoloji açısından bakıldığında, “Venüs” dediğimizde yalnızca sabah yıldızını değil,…

“Vücut hamlaması kaç gün sürer?” sorusunu her gördüğümde içimden “Yanlış soruyu soruyorsun!” demek geliyor. Çünkü bu sorunun tek bir cevabı yok; üstelik çoğu zaman da bizi tembelliğe, bahanelere ve kötü programlamaya sürüklüyor. Evet, ilk antrenmandan sonra yatağa yapışan o hamlık hissi gerçek. Ama ne kadar süreceği, onu nasıl yöneteceğin ve bundan ne öğrendiğin çok daha kritik. Cesur olalım: Hamlama kaç gün sürer diye beklemek yerine, kaç gün beklemeden akıllıca devam edebilirim diye sormalıyız. Gerçek şudur: “3 gün sürer” ya da “1 hafta sürer” gibi kesin cümleler pazarlama cümlesidir. Bilimde bu durum “gecikmiş kas ağrısı (DOMS)” olarak geçer ve genellikle 24–72…

Getto ve Varoş Ne Demek? Psikolojik Bir Mercekten Analiz İnsan Davranışlarını Çözümlemeye Çalışan Bir Psikologun Meraklı Girişi Bir psikolog olarak, toplumun çeşitli katmanlarını ve bireylerin bu katmanlarda nasıl şekillendiklerini anlamak her zaman merakımı cezbetmiştir. Getto ve varoş gibi sosyal yapılar, yalnızca fiziksel değil, aynı zamanda psikolojik boyutlarıyla da bizi etkileyen kavramlardır. Peki, getto ve varoş ne demektir ve bu kavramlar psikolojik olarak bireylerin düşünsel, duygusal ve sosyal dünyalarında nasıl bir etki yaratır? İnsanlar, neden belirli bir yaşam alanına hapsolur? Bu sorular, bizi toplumsal yapıları ve bireylerin bu yapılar içindeki rollerini sorgulamaya davet eder. Gelin, bu kavramları psikolojik bir bakış açısıyla…

Bir Şeyin Gerçekleşme İhtimaline Ne Denir? Toplumsal Yapılar ve Bireylerin Etkileşimi Üzerine Bir Sosyolojik İnceleme Toplumsal yapılar, insanlar arasındaki ilişkileri, güç dinamiklerini ve normları şekillendirir. Bu yapılar, bireylerin davranışlarını ve toplumsal olguları nasıl algıladıklarını doğrudan etkiler. Toplumun bir parçası olarak bireyler, sadece kendi istek ve arzularını değil, aynı zamanda bu yapılar tarafından biçimlendirilen rolleri de üstlenirler. Sosyolojik bir bakış açısıyla, toplumsal yapıları ve bireylerin bu yapılarla olan etkileşimini anlamak, toplumu daha derinlemesine incelemek için çok önemlidir. Bugün, bu etkileşimler üzerinden bir şeyin gerçekleşme ihtimalini ele alacağız ve bu ihtimale toplumsal normlar, cinsiyet rolleri ve kültürel pratikler bağlamında nasıl anlam yüklediğimizi…

Otoksidasyon Nedir? Günlük Hayattan Bilime Uzanan Bir Hikâye Bazen gündelik hayatımızda farkında olmadan bilimin derin kavramlarıyla yüzleşiriz. Mesela mutfakta unutulmuş bir yağın acılaşıp kokusunun bozulması, kesilen elmanın birkaç dakika içinde kahverengileşmesi ya da zamanla metal yüzeylerin kararması… İşte bütün bu süreçlerin ardında “otoksidasyon” denilen kimyasal bir mekanizma vardır. Gelin, bu kavramı bilimsel verilerle ama aynı zamanda hayatın içinden örneklerle birlikte keşfedelim. Otoksidasyonun Tanımı Bilimsel Açıdan Otoksidasyon, moleküllerin özellikle oksijenle kendi kendine reaksiyona girerek bozulması anlamına gelir. “Oto” yani kendi kendine, “oksidasyon” yani oksijenle birleşme. Genellikle lipitler, yani yağ molekülleri bu sürece en çok maruz kalanlardır. Bilim insanları bu süreci üç…

Haseki Kaç Yıl? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden Bir İnceleme Toplumda geçmişten günümüze kadar farklı kurumların, geleneklerin ve uygulamaların varlığını sürdürüyor olmasının temelinde, bireylerin hayatını etkileyen pek çok sosyal dinamik yer alıyor. Haseki, bu dinamiklerin ilginç bir yansımasıdır ve bizlere sadece bir kavram olarak değil, derin toplumsal anlamlar da taşır. Haseki, Osmanlı İmparatorluğu döneminde padişahların eşlerinin, daha doğrusu haremlerinin başında bulunan kadının unvanıdır. Ancak günümüz dünyasında, haseki kavramı sadece tarihsel bir figür olarak değil, toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet gibi önemli temalarla da ilişkilendirilebilecek bir anlam taşıyor. Peki, “Haseki kaç yıl?” sorusunun ardında sadece bir zaman dilimi…

182 Neden Açılmıyor? Bursa’nın ulaşım haritasında kaybolmuş bir hat gibi duran 182 numaralı otobüs hattı, şehri tanıyanlar için bir muamma hâline gelmiş durumda. Peki, bu hat gerçekten var mıydı? Veya hâlâ var mı? Bursa’nın ulaşım ağında kaybolmuş bir hat gibi duran 182 numaralı otobüs hattı, şehri tanıyanlar için bir muamma hâline gelmiş durumda. Bursa’da ulaşım, zaman zaman karmaşık bir hâl alabiliyor. Otobüs hatları, sefer saatleri ve güzergâhlar arasında kaybolan bu 182 numaralı hat, şehrin ulaşım haritasında kaybolmuş bir hat gibi duruyor. Peki, bu hat gerçekten var mıydı? Veya hâlâ var mı? Bursa’nın ulaşım ağı, zaman zaman karmaşık ve değişken olabiliyor.…

Gerçek Dışı Nasıl Yazılır? Edebiyatın Sınırlarını Zorlayan Bir Anlatım Sanatı Edebiyat, kelimelerin gücüyle şekillenir; çünkü her kelime, bir dünyayı, bir düşünceyi ya da bir duyguyu dönüştürebilir. Bir yazarın kelimeleriyle yarattığı evrenler, bazen gerçeğin ötesine geçer, alışılmadık imgeler ve hikayelerle okurun zihninde yepyeni bir boyut açar. Ancak gerçek dışı anlatılar yazmak, edebiyatın sınırlarını zorlamak demektir. Gerçek dışı, sadece hayal gücünün ürünü değil, insanın iç dünyasının ve toplumsal yapısının da derinliklerine inmeye yönelik bir çaba olabilir. Gerçek dışı yazmak, her zaman bir kaçış değil, bazen de insanın gerçeği daha net bir şekilde anlamasına olanak tanıyan bir yoldur. Peki, gerçek dışı nasıl yazılır?…